च छ ज झ ज

मी जगतोय स्वातंत्र्यात भोगतोय गुलामी स्वातंत्र्याची... मला नाही हक्क इथल्या व्यवस्थेत बोलण्याचा  तरी मी अभिव्याक्तिच्या अधिकाराची मालकी खिशात घेउन फिरत असतो माझ्या बोलण्याने  तसा फारसा फरक पडत नाही कुणालाच... कदाचित मी भान हरवलेला प्राणी आहे माझ्या एका हातात संस्काराची शिदोरी असते आणि एक हातात धारदार शस्त्र हे शस्त्र मी रोज वापरत असतो. श्वासावरती येणारी जळमटे दूर करण्यासाठी मी मोजत असतो माणसांचा प्रामाणिकपणा अन् डोकावत असतो आतल्या तळात मी शोधात असतो मलाच माझ्या अंतरंगात माझी गत तीच आत्मा हरवलेल्या  शरीरासारखी मी कोण? व्यवस्थेच्या तुटलेल्या  पादत्राणांना जोडणारा 'खिळा' मी कोण? माझ्याच घरात ति-हाईतपणाची वागणूक सोसणारा मी कोण? त्यांना नकोस असलेला 'शापित अर्थ' तरी मी लढत असतो झुंजत असतो इथल्या अर्थकारणाशी  समाजकारणाशी संस्कृतीशी कारण  मी अजून आत्म्याचा  लिलाव केला नाही!

          पुराव्याअभावी एखादी गोष्ट स्वीकारण्याची आपल्या मनाची दृढ इच्छा म्हणजे श्रद्धा होय . अशी श्रद्धेची व्याख्या जॉन ड्यूईने केली . पुराव्याच्या आधारे मिळणा - या ज्ञानाचे क्षेत्र जसजसे वाढते तसतसे श्रद्धेचे क्षेत्र कमी कमी होत जाते . ज्ञानाच्या दृष्टीकोनातून श्रद्धेचे क्षेत्र कमी कमी होत जाते त्यामुळे श्रद्धेचे स्वरुप अभावात्मक आहे . अशी श्रद्धा व्यक्तिला कार्यप्रेरणा देते . यातूनच श्रद्धा आणि अंधश्रद्धेबद्दलचे समज आणि गैरसमज यावरील विचारमंथनास सुरुवात होते .                       भारतीय तत्त्वज्ञानात श्रद्धा व बुद्धी यांचा संबंध श्रुतिप्रामाण्यात दाखविला आहे . ब्रम्हजिज्ञासा , कर्मजिज्ञासा , योग आणि भक्ति यांचे आकलन होण्यासाठी श्रद्धा ही नेहमीच एक धार्मिक सद्गुण म्हणून आवश्यक बाब गणली गेली आहे . भगवद्गीतेतही श्रद्धावानाला ज्ञान प्राप्त होउ शकते - ' श्रद्धावान लभते ज्ञानम् ' , असे म्हटले आहे . म्हणून ईश्वराचे अस्तित्व दर्शविण्यासाठी श्रद्धा हा एक प्रमुख आधार मानला आहे